Beyin tomografisi (BT), beyinde olası hastalık oluşumlarını teşhis etmeye yönelik bilgisayarlı tomografi işleminin beyinde uygulanmasıdır. Radyasyon enerjisi ile çalışan tomografi cihazı beyindeki damar yapıları, kitle oluşumu, enfeksiyon gelişmesi gibi birçok teşhise imkan tanır. Genel olarak beyinde normal semptomlara bağlı teşhisler için normal BT uygulanırken daha riskli semptomlar için ilaçlı beyin tomografisi uygulanabilir.

Beyin BT (bilgisayarlı tomografi), bir tedavi işlemi değildir, nörolojik veya beyinle ilgili diğer branşlarda uzman doktorlara tanı ve teşhis destek sağlamaktadır. Yani radyoloji branşının bir uygulamasıdır, genel bir tedavi sunmaz. Tomografi sonrası beyin filmi çıktısı siyah ve beyaz görüntülerden oluşmaktadır, bu görüntüler üzerinden uzman deneyimlerine dayanarak gerekli yorumları yapar.

 

Beyin Tomografisi Nasıl Çekilir?

 

Beyin tomografisi sırasında beyine bir miktar radyasyon (X-ray) ışını atılmaktadır, ancak bu radyasyon atımı insan vücuduna zarar vermeyecek dozajda ayarlanmıştır. Ancak yine de radyasyona bağlı belirli durumlardaki kişilerin kritik bir durumu yoksa tomografi yaptırmaması daha sağlıklı olabilir. Örneğin hamilelik dönemi, radyasyon hastalığı olan ve kapalı alan sendromu olanlar için tomografi zor bir süreç olabilir. Radyasyon hassasiyeti olanlar radyo dalgaları ile gerçekleştirilen beyin MR çekimini değerlendirebilir.

Tomografi (BT) beyin üzerinde gelişen her şeyi ve tüm olası durumları teşhis etmeye yönelik geliştirilmiş en üst düzey teknolojilerdendir. Bu sebeple beyindeki neredeyse her hastalık tomografi ile ortaya çıkar. Beyin tomografisini sadece nörolog ya da beyin ile ilgili branştan doktorlar istemez, ayrıca farklı branştan doktorlar da talep edebilir. Genellikle baş ağrısı, baş dönmesi, kısmi felç ve uyuşma gibi semptomlarda doktor doğrudan beyin filmi çıktısına ihtiyaç duyar.

Beyin Tomografisi Nedir, Neden Çekilir?

Bir görüntüleme testi olan beyin tomografisi, beyinde gelişen hastalıkları teşhis etmek için uygulanan en etkin teşhis yöntemidir. Bilgisayarlı cihaz yardımıyla gerçekleştirilen bu tomografi işlemi ayrıca BT olarak kısaltılmaktadır. Beyin kanaması, kanser gelişimi, inme gibi hayati ve kritik durumlarda acil müdahaleler için kullanılan beyin tomografisi, ayrıca iyi huylu kitle gelişimi, baş ağrıları, enfeksiyon hastalıkları gibi olağan hastalıklar için de en önemli tanı imkanıdır.

Beyinde herhangi bir hastalığın teşhisi için kullanılmasının yanı sıra beyin tomografisi genel bir sağlık kontrolü amaçlı düzenli olarak da uygulanabilir. Yılda bir kez de olsa beyin tomografisi yapmak beyin sağlığına dair olası sağlık problemlerini teşhis etmeyi sağlar.

Beyin tomografisi özellikle şu zamanlarda doğrudan çekilmektedir:

  • Acil müdahale gerektiren kaza ve travmalar
  • Uyuşma, kısmi felç
  • Bilinç kayıpları
  • Duyu kayıpları (görme, duyma, vb.)
  • Hafıza kaybı
  • Şiddetli, geçmeyen baş ağrıları
  • Nöbet krizleri

Radyasyon (X-ray) ışınlarının belirli bir dozda beyine atılması ile parça parça beyin içindeki yapıların üç boyutlu bir filmi elde edilir. Bu filmin yorumlanması uzman doktorun kontrolünde sağlanır.

Nerede Çekilir?

Beyin tomografisi, hastanelerin radyoloji branşlarında radyologlar tarafından uygulanmaktadır. Genellikle radyoloji branşları hastanelerde yoğun olan departmanlardan olduğundan, radyolojiye en yoğun talebi olan branşa yakın olarak konumlandırılırlar.

Beyin Filmi Nasıl Yorumlanır?

Doktor beyin tomografi filmini yorumlarken geçmiş deneyimlerinden ve almış olduğu eğitim tecrübesinden yararlanır. Bu beyin filminde beyin dokusunun olduğu alan gri görünümdedir, kafatası olan bölgede beyaz görünümdedir. Beyinde kan akışına bağlı veya enfeksiyon gelişmesine bağlı problemlerde beynin bir tarafında yoğunluk ve şişlik oluştuğu filmden anlaşılır. Ayrıca beyin kanamalarında da görünüm bu şekildedir.

Beyinde iyi huylu ya da kötü huylu (kanser) kitlesi oluşması durumunda ise gri olan beyin bölgesinde beyaz bir noktanın tespit edilmesiyle anlaşılır. Henüz bu kitle küçük haldeyse kitlenin özelliğini anlamak için aralıklı olarak tomografiye devam edilir ve uygun müdahale planı ona göre sağlanır.

Beyin Tomografisinde Neler, Hangi Hastalıklar Belli Olur?

Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, vücutta kısmi uyuşukluk veya diğer bazı semptomlarla bir hastaneye danıştığınızda doktor bu semptomların kaynağını beyin merkezli olarak düşünüyorsa ilk önce tomografiye yönlendirecektir. Beyin tomografisi sonrası ilgili semptomlar nörolojikse uygun tedavi sağlanır.

Beyin tomografisi ile teşhis edilebilen hastalıklar arasında şunlar sayılabilir:

Genellikle semptomların değerlendirilmesi için doktor tomografi öncesi sağlık geçmişini hakkında bilgi alma, fiziki muayene ve diğer basit tanı ilkelerini uygulamaktadır. Bu süreçte uygun ilaç gibi tedaviler etki etmezse tomografi ile teşhis sürecini yürütebilecektir. Doktorun tomografi sonucu istemesi kişiyi kaygılandırmamalıdır, beyin tomografisi sadece hastalığın tam teşhisi için doktora net bilgi sağlar.

Beyin Tomografisi Nasıl Çekilir?

Aşama olarak birkaç dakika süren beyin tomografisi oldukça basit prosedürleri içerir. Uygulanan cihaza göre sırt üstü veya yüz üstü yatılarak uygulanır. Tomografi öncesi hasta için ön bir hazırlık süreci bulunmaz, sadece cihaza girmeden önce belirli talimatları uygulaması istenir.

Ayrıca tomografi ilaçlı ya da ilaçsız olmak üzere iki farklı tipte uygulanabilir. İlaçlı beyin tomografisinde özel olarak kontrast bir madde verilmektedir. Bu kontrast madde çekilen filmde damar yapılarının ve bazı beyin yapılarının daha belirgin görüntüsünü almayı sağlar. İlaçlı tomografinin işlem sonrasında geçici bir süre baş ağrısı, mide bulantısı gibi hafif komplikasyonları olabilir.

Beyin tomografisinin aşamaları şu şekildedir:

  1. Beyin tomografisi için hastanın hazırlanması ve bilgilendirilmesi:
    • İşlem kafa bölgesinde uygulanacağından özel kıyafet giyilmesi gerekli değildir.
    • Tomografi işlemi sadece beyin bölgesinde gerçekleştirildiğinden işlem öncesi aç karnına gelmeniz gibi bir gereklilik olmaz.
    • Vücut genelinde metal eşya veya herhangi bir materyal varsa çıkartılmalıdır.
    • Küpe, piercing, toka, kolye ve benzeri takılar işlem öncesi çıkartılmalıdır.
    • Bu süreçte ne kadar süre cihazda durulacağına dair ve talimatlara göre hareket edilmemesi gibi durumlar hakkında bilgilendirme sağlanır.
    • İşlem ilaçlı (kontrast madde) uygulanacaksa ilaç verilir bir süre beklendikten sonra cihaza alınır.
  2. Cihaza uygun pozisyonda yatma ve hareketsiz şekilde bekleme:
    • Sırt üstü veya yüz üstü olacak şekilde yatılır.
    • Cihaz içinde çekim esnasında hareketsiz durulması gereklidir, bu sebeple baş cihazın sabitleyici yastığına sabitlenir.
  3. Tomografi cihazının çalıştırılması ve beyin görüntüsünün filminin alınması:
    • Cihaz belirli aralıklarla parça parça beyinden görüntüler alır, bu yaklaşık 5-6 dakika sürmektedir. Bu sürede hareketsiz kalınması gereklidir. Toplamda işlem 10-15 dakikada tamamlanır.
    • İlaçlı tomografi ilacın alınması ve belli bir süre beklendiği için ilaçsız tomografiye göre biraz daha uzun sürebilir. Ancak uygulama olarak farklı aşamaları içermezler.
  4. Beyin tomografisi uzman doktor tarafından yorumlanır ve uygun tedavi sağlanır:
    • Tomografi sonrası film doktora ulaştığında detaylıca incelenir. Uzman doktor beyin filminde anormal bir durum fark ettiğinde uygun tanıyı koyarak tedaviye yönelik adımları atmaktadır.

Tomografi sonrası radyasyona bağlı herhangi bir sağlık bozukluğu ya da semptom gözlenmez. Cihaz ile uygulanan radyasyon miktarı uygun dozlardadır. Ancak aşırı hassasiyeti olan kişiler radyasyondan etkilenebilir, gün içinde halsizlik ve baş ağrıları hissedebilmektedirler.

Tomografi çekimi ne kadar sürer?

Beyin tomografisi çekimi ortalama 10 ila 15 dakikada tamamlanır, ancak sonuçları anında çıkmayabilir. Genellikle radyoloji branşının yoğunluğuna göre değişse de tomografi sonucu 1-2 saat içerisinde çıkmaktadır. Ancak hastanelerin yoğunluk durumuna göre sonular birkaç gün ertelenebilir.