Beyin kanaması ameliyatı, beyin dokusu içindeki belirli etkenlere bağlı olarak gerçekleşen hasar sonucu oluşan kanamayı tedavi etmek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Beyinde bir damarın yırtılması ve patlaması sonucu oluşan beyin kanaması hayati bir risk taşımaktadır. Ayrıca beyindeki kanamalar damar patlaması dışında farklı sebeplere bağlı olarak da gelişebilir.
Beyin cerrahları tarafından yapılan tedavi işlemleri ve cerrahi müdahalelerle beyin kanamasının hasarı durdurulmaya çalışılmaktadır. Vücudun tüm yönetiminin merkezi olan beyindeki en küçük hasarlar birçok duyu organını kötü etkilemekte hatta en kötü ihtimalde süreç felç ve ölüme kadar ilerleyebilmektedir. Baş ağrıları, kusma, denge kayıpları, kesikli bilinç kayıpları gibi hafif semptomlarla gelişen beyin kanamasının belirtilerini fark ettiğiniz öncelikle bir nöroloji doktoruna danışmanız en sağlıklı karar olacaktır.
Semptomları değerlendiren uzman doktor kanama teşhisi koymuş ise ise nörolojik cerrahi alanına yönlendirip doğrudan gereken tedavi sürecinin başlatılması için uygun adımları takip edecektir. Genellik beyin kanaması yoğun bakım ve rehabilitasyon süreci içeren ağır bir cerrahidir. Kişinin ameliyat öncesi yaşı, sağlık geçmişi, kombine rahatsızlıkları gibi etmenler birlikte değerlendirilir.
Ayrıca ameliyat kararı öncesi nöroloji doktoru veya beyin cerrahına danışabileceğiniz sorular şunlar olabilir:
- Ameliyat sonrası hayat düzenim nasıl olacak?
- Hayatta kalma veya ölüm riski nedir?
- Operasyon sonrası önlem almak için neler yapmalıyım?
- Rehabilitasyon süreci nasıldır, ne sıklıkla katılacağım?
Beyin Kanaması Ameliyatı Nedir?
Beyindeki kanamanın tipi, konumu ve şiddetine göre farklı cerrahi yaklaşımları içeren beyin kanaması ameliyatı, nöroşurji (neurosurgery) yani beyin ve sinir cerrahisinin operasyon faaliyetleridir. Beyin kanaması kritik duruma ulaşmış bir semptomdur ve tedavisi ancak cerrahi yollarla mümkündür.
Nörolojik kanamanın oluşum şekli farklı süreçleri içerebilmektedir. Beyin dokusundaki damarın patlaması (intraserebral), anevrizma yırtıkları (subaraknoid), beyin ile kafatası arasındaki bölgede kan birikmesi (epidural hematom) gibi aşamalarla gerçekleşen ve hasara sebep olup vücutta semptomlar veren tüm bu oluşumlar beyin kanaması olarak değerlendirilir.
Oluşum şekilleri farklı olan bu kanamalara göre cerrahi metotlar da farklı prosedürleri içermektedir. Ancak herbir durum beyin ve sinir cerrahisi (nöroşurji) alanına girer farklı cerrahilerde tedavi uygulanmaz. Ayrıca beyin kanamalarının tanı ve teşhis sürecinde etkili yöntemlerini detaylandırdığımız “Beyin Tomografisi Nedir, Nasıl Çekilir?” ve “Beyin Emarı (MR) Nedir, Nasıl Çekilir?” yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.
Ameliyat Türleri ve Yöntemleri Nelerdir?
Beyin kanamasının şiddeti ve nedenine göre kafatasında delik açarak veya bir kısmı açılarak baskı oluşturan ve biriken kanın aspire edilmesi (alınması) ve tahribatın onarılması prosedürlerini içeren bu yöntemler farklı tekniklerle uygulanır.
Ameliyat yöntemleri şu şekildedir:
- Açık cerrahi (Craniotomy): Kafatasının bir kısmı çıkartılarak, biriken kan aspire edilir. Daha sonrasında beyinde hasar oluşan bölgeye ulaşılarak damardaki yırtık veya hasarlı bölge dikilerek kanama durdurulur. Hasar gören doku hassasiyetle çıkartılır ve kafatası tekrar yerleştirilerek operasyon tamamlanır.
- Endoskopik yöntem: Küçük kamera ve cerrahi aletler yardımıyla kafatasında açılan küçük bir kesi ile gerçekleştirilir. Doku hasarı ve kanamanın daha çok kan birikimine bağlı olduğu durumlarda tercih edilen endoskopik cerrahi yöntemi, daha minimal invaziv prosedürleri içerir. Kamera ile hasar düzeyi de tespit edilebilir.
- Endovasküler teknik ve bypass cerrahisi: Genellikle arteriovenöz malformasyonlar (AVM) veya anevrizma tedavisi için uygulanan bir teknik olan bypass işlemi beyin damarlarına ulaşarak yeni bir damar yolu oluşturmayı hedefler. Yani kanamaya sebep olan hasar görmüş damar değiştirilerek veya endovasküler tekniklerle onarılarak gerçekleştirilmektedir.
- Basit aspirasyon: Endoskopik yöntemde olduğu gibi kafatasında küçük bir delik açılarak gerçekleştirilen basit aspirasyon beyin kanaması sonucu biriken kanların aspire edilmesi ve alınması ile oluşturduğu etkinin hafifletilmesini sağlar. Ancak damar yırtığı gibi sebeplerle gerçekleşen kanamalar tespit edilirse sadece aspirasyon işlemi yeterli olmamaktadır. Hasar onarılmalı ve hasarlı dokular alınmalıdır.
Beyin cerrahi operasyonları oldukça karmaşık süreçleri içerdiğinden farklı cerrahi yaklaşımlardan da destek almaktadır. Genellikle görüntüleme cihazları ile beyin kanamasına sebep olan hasar durumu tespit edilir, operasyon planı ve süreci buna göre planlanmaktadır. Ağır semptomları olan beyin kanaması ameliyatları için yoğun bakım zorunlu olabilecektir.
Beyin Kanaması Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Genelde beyin kanamasında ameliyatı kafatasının belli bir miktar açılması veya küçük bir delik açılarak yapılmasına göre süreçleri farklı olmaktadır. Kafatasından bir miktar kaldırılarak gerçekleştirilen prosedürlere kraniatomi de denilmektedir. Bu işlemlerde kanın aspire edilmesi ile birlikte hasarlı dokunun onarılması ve kanamaya sebep olan damarın iyileştirilmesi sağlanır. Bunun dışında kafatasında delik açılarak gerçekleştirilen operasyonlar (decompression) daha invaziv süreçlerden oluşur. Sadece bu açıdan farklılaşan bu işlemler diğer aşamalarda benzer prosedürleri içerir.
Beyin kanaması cerrahisi aşamaları şu şekildedir:
- Genel anestezi işlemi uygulanır
- Kafatasında uygun bir bölge açılır
- Beyinde biriken kan aspire edilir
- Kontrollü şekilde kanama durdurulur
- Kanamaya sebep olan damar onarılır
- Hasarlı dokular çıkartılır
- Kafatası yeniden kapatılır
Ameliyat tamamlandıktan sonra hasta belirli bir süre yoğun bakım altında tutulmaktadır. Bu süreçte hastanın solunum durumu, kalp atışı ve kan basıncı sürekli takip edilmektedir. Uzman cerrah aralıklarla hastayı ziyaret eder ve aynı zamanda bu süreçte bazı rehabilitasyon çalışmaları da uygulanabilir.
Beyin kanamasından kurtulma şansı nedir?
Birçok faktöre bağlı olarak sonuçları değişebilen beyin kanaması ameliyatı sonrası kurtulma şansı kanamanın tipi, hızı ve müdahalenin uygun zamanda yapılıp yapılmaması gibi etmenlere bağlıdır. Örneğin kanama beyin dokusu, beyin zarları arasında veya beyin ve kafatası arasında olmasına ve kan akışının hızına göre cerrahi müdahale çok daha kritik olabilmektedir. Yani özet olarak riski yüksek olan bir beyin kanaması ameliyatında kurtulma şansı kanamanın hasarı, cerrahın doğru zamanda ve uygun müdahalesi gibi etmenlerle ilişkilidir.
Ameliyat Ne Kadar Sürer?
Genel anestezi altında gerçekleştirilen beyin kanaması ameliyatı tedavi süreci oldukça uzun sürmektedir. Genel olarak uzun prosedürleri içeren bir beyin ameliyatı 7-8 saat sürebilmektedir ve sonrasında yoğun bakım altında operasyonun durumuna göre belirli bir süre kalınması gereklidir. Bunun dışında daha hafif prosedürleri içeren bir beyin kanaması tedavisi 2-3 saat sürebilir.
Beyin kanaması geçiren hasta tedaviden kaç gün sonra uyanır?
Komplike müdahaleleri içermeyen beyin kanaması ameliyatından sonra uyanma genel anestezi etkisinin geçmesinden sonra olmaktadır, yani ameliyat sonrası anestezi etkisinin geçmesi 2 ila 3 saat sürebilecektir. Ancak verilen narkozun şiddetine göre uyanma süresi daha kısa ya da uzun olabilir. Bunun dışında ağır müdahaleleri içeren beyin kanaması ameliyatı sonrası uyanma evresi çok daha uzun olmaktadır. Çoğu durumda yoğun bakım altında uykuda tutulan bu hastalar birkaç gün uyanmazlar.
Ameliyat Sonrası Nasıldır?
Beyin kanaması tedavisinde, ameliyat esnası kadar sonrası da önemlidir. Hafif semptomlu kanamalarda cerrahi uygulama sonrası hasta 2-3 günde taburcu edilebilirken, ağır cerrahi prosedürleri içeren ameliyat sonrası yoğun bakım ve rehabilitasyon gibi aşamalar olabilir. Bunun dışında beyin kanaması geçiren hasta ameliyat sonrası yaşamında belirli hususlara da dikkat göstermesi sağlığı açısından faydalı olacaktır.
Beyin kanaması tedavisi sonrası dikkat edilmesi gerekenler neler?
Ameliyat sonrası beyindeki hasar onarılmış ve sağlığa erişilmiş olsa da kanamaların tekrarlamaması açısından yaşam rutininde bazı değişiklikler yapılması gerekli olabilir. Önleyici ve genel sağlığa faydalı olan bu hususlara dikkat ederek beyin kanamasının tekrarlamaması için riski oldukça düşürmüş olursunuz.
Beyin kanaması ameliyatı sonrası şunları uygulayabilirsiniz:
- Tansiyon ve kolestrol dengesi
- Aşırı tüketimden kaçınmak
- Egzersizli ve hareketli yaşam
- Sağlıklı diyet ve beslenme rutini
- Alkol ve sigara tüketimini sınırlamak
- Bol su tüketimi ve vitamin takviyeleri
- Genel sağlık için düzenli check-up
Bunlara daha birçok madde eklenebilecektir, ayrıca güneşli havalarda başın aşırı güneşe maruz kalmaması açısından gerekli koruyucu önlemlerin alınması da iyi olacaktır. Kafanın ağır fiziksel temaslara maruz kalabileceği futbol ve benzeri aktivitelerde de dikkatli olunması sağlıklı bir tercihtir.
Beyin kanamasından sonra yoğun bakım ve rehabilitasyon süreci nasıldır?
Kanamanın ciddiyetine bağlı olarak ameliyat sonrası hasta yoğun bakımda uyku halinde bekletilmektedir. Yoğun bakım süreci sonrası uyanma operasyonun durumuna göre değişkendir, genellikle ağır ameliyatlarda 1 haftalık süreyi bulabilmektedir. Yoğun bakımdan sonra hasta uyandırıldığında hastanın koordinasyonunu kazanması için belli rehabilitasyon ritüelleri uygulanır. Rehabilitasyon ile hasta günlük yaşam aktivitelerine aşama dönebilmektedir.
Beyin kanaması ameliyatı sonrası rehabilitasyon tedavisi sürecindeki uygulamalar şunları içerebilir:
- Fizyoterapi
- Ergoterapi (el, kavrama becerisi vb. )
- Konuşma terapisi
- Sosyal terapi
- Diyet beslenme
- Psikolojik danışmanlık
- İlaç tedavisi
Beyin kanaması tedavisi sonrası yoğun bakım ve rehabilitasyon aşaması; hastanın yaşı, geçirmiş olduğu cerrahi uygulamanın vücut genelindeki etkisi gibi etmenlere bağlı olarak uzayıp kısalabilir. Bu süreçte beyindeki kanamanın hasar vermiş olduğu duyulara yönelik destek sağlanarak hastanın en hızlı şekilde rehabilite olması sağlanır.
Ameliyat sonrası riskler neler?
Riskleri yüksek olabilen beyin kanaması ameliyatının belirli faktörlere bağlı olarak komplikasyonları bulunmaktadır. Kritik bir operasyonda inme hatta ölüm riski olabilir. Bununla birlikte hafif prosedürleri içeren ameliyat sonrası da enfeksiyon gelişimi veya sinir hasarı gibi sebeplere bağlı sağlığı olumsuz etkileyen sonuçlar doğabilir.
Beyin kanaması ameliyatı sonrası riskler şunlardır:
- Yüksek riskli işlemlerde felç
- Beyinde sıvı birikimi ve ödem oluşumu
- Sinir hasarı sonrası duyu kaybı
- Genel anesteziye bağlı komplikasyonlar
- Enfeksiyon gelişmesi
Ayrıca ameliyatı uygulayacak olan beyin ve sinir cerrahının da alanında deneyimli ve uzman olması, operasyonun başarısı için en önemli maddeler arasında sayılabilir. Ancak cerrah ne kadar uzman olsa da çok kritik bir aşamaya ulaşmış beyin hasarında ameliyat sonrası belirli olumsuz sonuçlar olabilmektedir.
Beyin Kanaması Geçiren Hasta Ameliyat Olmazsa Ne Olur?
Başlangıç aşamasında denge kaybı, görmede bulanıklıklar, kusma veya baş ağrıları gibi hafif semptomları olan beyin kanaması, erken tedavi edilmezse gelişerek kritik ve ölümcül bir risk teşkil eder. İlerleyen evrede beyin uyuşması belirtileri çok daha ağır olmaktadır; duyu kayıpları, bilinç kaybı veya felç gibi sonuçları doğurabilir. Bu sebeple hafif belirtileri gözlemlediğinizde doğrudan bir nöroloji uzmanına başvurarak destek alabilirsiniz.
