Aort anevrizması, kalbin sol tarafından göğüs boşluğu hizasınca aşağı doğru inen atardamarda yani aort damarında çeşitli sebeplere bağlı olarak gerçekleşen genişlemesi durumudur. Vücuda oksijenli kanın taşınması gibi hayati bir görevi olan aort damarı, kapakçıklar ile kalbe bağlıdır, kan dolaşımında görülen anormal durumlar sonucu bu damarda genişleme veya daralmalar tüm vücut sağlığını olumsuz etkileyebilecektir.
Genellikle sıklıkla yaşın ilerlemesi ve yüksek tansiyona bağlı olarak gelişen aort damarı genişlemesi (anevrizması) belirtileri ilk aşamalarda anlaşılamayabilmektedir. Atardamardaki genişlemeye ve vücut sağlığını etkileyen semptomları belirginleştiğini düşündüğünüz kardiyolog veya kalp damar cerrahına danışmalısınız.
Yazımıza başlamadan önce aort damarı ve buna bağlı hastalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi almak isterseniz “Aort Damarı Nedir ve Ne İşe Yarar?” konumuza göz atabilirsiniz.
Aort Anevrizması Nedir ve Nasıl Oluşur?
Kalbin sol tarafından, göğüsten bel bölgesine doğru kan iletimini sağlayan aort damarında yaş, damar sertliği, hipertansiyon gibi etkenlere bağlı olarak genişleyerek şişme ve kesecik oluşturma durumu aort anevrizması olarak tanımlanır. Aort anevrizması (damar genişlemesi) iki farklı bölgede olmasına göre farklı isimlerle anılmaktadır. Göğüs hizasında olan şişme ve damar genişlemesi torasik aort anevrizması olarak bilinir.
Karın bölgesindeki damar genişlemesi ise abdominal aort anevrizması olarak isimlendirilir. Karın veya göğüs bölgesindeki damar genişlemelerinin belirtileri farklı olmaktadır. Aynı şekilde göğüs ve karın bölgesinde yapılan cerrahi müdahaleler açısından da riskleri farklı derecelerde olmaktadır.
Aort damarı yapı olarak kaslı ve elastik özellikte bir damardır. Yaşın ilerlemesine bağlı olarak veya yüksek tansiyona bağlı olarak kan basıncının aort duvarlarını zayıflatmaktadır. Elastikiyetini kaybeden bölgelerde kalbin belirli basınçla pompaladığı kan yavaş yavaş damarın zayıflayan bölgesinde kesecikler oluşturur ve genişlemeye başlar.
Aort anevrizmasının başlangıç evresi olan bu genişleme sürecinde açık belirtiler gözlenmeyebilir, ancak genişlemenin ilerlemesi ile karın bölgesinde veya göğüs bölgesinde semptomlar gözlenebilecektir. Anevrizmanın belirtileri gözlendiğinde doğrudan tıbbi destek alınması gereklidir, çünkü müdahale edilmediği durumlarda aortta patlama yaşanabilir ve hayati sonuçlar doğurur.
Aort Damarı Neden Genişler? | Anevrizma Neden Olur?
Genellikle damar duvarının zayıflamasına bağlı olarak gelişen aort genişlemesi, kişiden kişiye farklı sebeplere bağlı olarak gelişebilir. Aşırı sigara tüketimi sonucu damar sertliği ve sonrasında zayıflayan damar duvarları sonucu anevrizma gelişebileceği gibi genetik faktörlere bağlı da olabilmektedir.
Aort damarı genişlemesinin nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Ateroskleroz (damarda plak birikimi)
- Yüksek tansiyon
- Damar sertliği
- Genetik faktörler
- İltihaplı hastalıklar
Aort Anevrizması Belirtileri Neler?
Göğüsten bel bölgesine kadar bir alanda kan dolaşımını sağlayan aort damarında anevrizma belirtileri, oluştuğu bölgeye göre farklı semptomlar gösterir. Karın (abdominal) ve göğüs (torasik) bölgelerinde oluşmasına göre damar genişlemesinin aşamaları farklı olmakta ve tedavi süreci de farklı olmaktadır.
Abdominal (karın) aort anevrizması belirtileri nelerdir?
Aort damarının karın (abdominal) bölgesindeki duvarlarında zayıflama oluşması sonucu yavaş yavaş balon gibi şişmesi ve damarın genişlemesi durumudur. Genellikle abdominal anevrizma başlangıç evresinde belirtileri ile tespit edilmesi çok mümkün değildir. Ancak genel sağlık kontrolü gibi uygulamalarda teşhis edilebilir.
İlerleyen abdominal aort anevrizmasının belirtileri arasında şunlar sayılabilir:
- Uzun süreler devam eden karın ve sırt ağrıları
- Karın bölgesinde hissedilir derecede şişkinlik
- Abdominal bölgede nabız atması hissi
- Mide bulantısı ve sık sık kusma
Torasik (göğüs) aort anevrizması belirtileri nelerdir?
Torasik aort damarı göğüs bölgesindeki damar kaslarının elastikiyet kaybı ve koruyucu duvarlarının zayıflaması sonucu kan basıncı ile kesecik oluşturup şişmesi ve genişlemesidir. Torasik aort genişlemesi de abdominal anevrizmada olduğu gibi başlangıç evrelerinde belirli belirtileri yoktur. Anlaşılması genel sağlık kontrolleri ile mümkün olabilir.
Torasik aort anevrizmasının ilerleyen evrelerindeki belirtileri arasında şunlar sayılabilir:
- Göğüs bölgesinde nedensiz ağrı
- Akciğerlerde baskı oluştuğundan nefes darlığı
- Sık sık öksürük, ses kısılması
- Göğüs bölgesinde nabız hissi
- Boğazda basınç hissetme
Aort Genişlemesi (Anevrizma) Teşhisi Nasıl Yapılır?
Aort genişlemesi görüntüleme testleri ile veya genel sağlık muayenelerinde teşhis edilebilmektedir. Genel sağlık muayenesinde hekim genel semptomları değerlendirmek için ilgili testleri yaptırırken aort anevrizma hastalığının gelişme durumunu tespit edip gerekli yönlendirmeleri sağlamaktadır. Anevrizmanın tam tanıları için ultrason, tomografi, MRG gibi teknolojilerden faydalanılır.
Hangi bölüm/doktor bakar?
Aort Anevrizması Tedavisi Nasıl Yapılır?
Damar genişlemesinin büyüklüğü, hastalığın evresi ve genel etkenlere bakarak aorta farklı müdahalelerde bulunabilmektedir. İlaç tedavisi ve düzenli sonuçları takip etme ile cerrahi müdahale tedavi işlemlerini içeren aort genişlemesi tedavisi, hastalığın genel tanısı konulduktan sonra yapılmaktadır.
İlaç tedavisi:
Aort anevrizması, yüksek tansiyon, kolestrol gibi etkenlere bağlı olarak gelişen bir hastalık olduğundan henüz çok ilerlemiş durumdaki genişlemelerde doktor ilaçlı tedavi tercih edebilecektir. İlaçlı anevrizma tedavisi genişlemenin büyümesini engellemek için kan basıncı kontrolünü dengelemek üzerine uygulanır.
- Kan basıncı kontrolü: Yüksek tansiyon, aort duvarındaki zayıflamayı artırabileceğinden, kan basıncını kontrol altında tutmak önemlidir. Beta blokerler ve ACE inhibitörleri gibi ilaçlar sıkça kullanılır.
- Kolesterol kontrolü: Aterosklerozu (damarda plak birikimi) önlemek için kolesterol seviyelerini kontrol altında tutmak önemlidir.
Cerrahi müdahale:
Anevrizma büyüdükçe veya kritik bir duruma ulaştığında aort genişlemesini durdurmak için cerrahi teknikler ile damara müdahale edilir. Genellikle aort ameliyatında açık cerrahi veya endovasküler metot olmak üzere iki farklı teknik uygulanmaktadır.
- Açık cerrahi (ameliyat): Abdominal (karın) veya torasik (göğüs) bölgede kesik açılarak gerçekleştirilen açık cerrahi tekniğinde aort genişlemesi gerçekleşen bölgeye erişilmektedir. Aorta ulaşıldığında kan akışı geçici süre durdurulması ise için krempleme işlemi uygulanır. Daha sonrasında aorta suni bir damar takılması veya damarın dikilmesi işlemleri uygulanarak operasyon gerçekleştirilir.
- Endovasküler tedavi: Açık cerrahiye kıyasla daha invaziv bir cerrahi tekniği olan endovasküler tedavi yönteminde aort damarı içerisine kateter (ince uzun tüp) yerleştirilir. Daha sonrasında bu kateter yardımıyla damar içerisine stant greft yerleştirilir, stant greft anevrizmalı damarın iyileşmesini ve normal kan akışı gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Aort Damarı Genişlemesine Ne İyi Gelir?
Göğüste veya karında aort damarı genişlemesi genetik veya yaşa bağlı faktörler haricinde gerçekleştiği durumlarda bazı doğal yöntemlerle anevrizmanın ilerlemesi ve gelişmesi önlenebilmektedir. Genellikle başlangıç evrelerinde belirtileri tam olarak fark edilemeyen aort damarı genişlemesi için şunları uygulayabilirsiniz:
- Genel sağlık kontrolünü düzenli olara yaptırmak
- Damar sertliğine sebep olan sigara tüketimini sınırlamak
- Kolestrol yükselten besinlerden uzak durmak
- Düzenli olarak egzersiz ve hareketli bir yaşam düzeni
- Kan dolaşımına iyi gelen kardiyo egzersizleri
- Su tüketimine özen göstermek
Sık Sorulan Sorular
Aort anevrizması ne zaman tehlikelidir?
Göğüs veya karındaki aort damarı genişlemesi (anevrizması), normal çapı 30 mm – 40 mm olan genişliğin 40 mm’yi aşması durumunda tehlikeli durumda olmaktadır. Aort genişlemesi genellikle damarın belirli bir kısmında kesecik oluşumu şeklinde gelişmektedir, bu sebeple karın veya göğüste gerçekleşmesine göre belirtileri farklı olmaktadır.
Aort anevrizması genç yaşta olur mu?
Genellike en sık 60 yaş üstü kişilerde gözlenen aort anevrizması, nadiren genç yaştaki kişilerde de genetik faktörlere bağlı olarak veya yüksek tansiyon, kolestrol, damar sertliği gibi faktörlere bağlı olarak gözlenebilmektedir. Genç yaşta aort damarı genişlemesinden korunmak için düzenli sağlık kontrollerinizi yaptırmanız ve sağlıklı aktiviteleri hayatınıza dahil etmeniz yeterli olacaktır.
Aort anevrizması elle hissedilir mi?
Karın veya göğüste olan aort damarı anevrizması başlangıç aşamasında hissedilmese de damarların iyice gelişmesi ve kesecik oluşturması durumunda elle hissedilir duruma gelmektedir. Elinizi göğüs veya karın bölgenize koyduğunuzda nabız atma hissi duyabilirsiniz.
Aort damarı genişlemesinde patlama (yırtılma) olduğu nasıl anlaşılır?
Anevrizma yani aort genişlemesine müdahale edilmediği durumda ilerleyen süreçte patlama durumu gerçekleşebilir, aort yırtılması ve patlamasının belirtileri şunlardır:
- Karın, sırt ve göğüs bölgesinde şiddetli ağrı
- Kan kaybı sonucu şok hali ve soluk bir ten
- Bayılma ve bilinç kaybı
- Akciğerin baskılanması sonucu nefes darlığı
- Nabız atışında ve kalp ritminde bozukluk
Aort anevrizması kabızlık yapar mı?
Aort damarı genişlemesi iştah bozukluğu yapar mı?
Karın bölgesinde veya göğüste gelişen aort damarı genişlemesi iştahı etkilememektedir, ancak hastalığın gelişmişliğine bağlı olarak dolaylı yoldan mideye etki sağlamaktadır.
